Trong phiên đối thoại chính sách tại Hội nghị xúc tiến đầu tư, các nhà đầu tư Nhật Bản thể hiện sự quan tâm đối với cơ hội đầu tư trên thị trường chứng khoán Việt Nam…

Sáng ngày 12/3/2024, tại Thủ đô Tokyo, Nhật Bản, Bộ trưởng Bộ Tài chính Hồ Đức Phớc đã chủ trì Hội nghị xúc tiến đầu tư với chủ đề: “Việt Nam – Điểm đến đầu tư”. Đây là sự kiện tiếp nối thành công của Hội nghị xúc tiến đầu tư tại Hàn Quốc và nằm trong chương trình công tác xúc tiến đầu tư tài chính của Đoàn công tác của Bộ Tài chính, Ủy ban Chứng khoán Nhà nước. 

Phát biểu khai mạc Hội nghị, Bộ trưởng Bộ Tài chính Hồ Đức Phớc cho biết sau hơn 50 năm chính thức thiết lập quan hệ ngoại giao, năm nay là năm đầu tiên Việt Nam và Nhật Bản triển khai thực hiện quan hệ “Đối tác Chiến lược Toàn diện vì Hòa bình và Thịnh vượng tại châu Á và trên thế giới” vừa được nâng cấp kể từ tháng 11 năm 2023. Nhật Bản trở thành đối tác kinh tế quan trọng hàng đầu của Việt Nam và Việt Nam cũng đã trở thành đối tác quan trọng của Nhật Bản tại Đông Nam Á.

Bộ trưởng kỳ vọng sau Hội nghị này, các doanh nghiệp hai nước sẽ có thêm nhiều ý tưởng và dự án hợp tác mới để làm sâu sắc hơn hợp tác kinh tế cũng như quan hệ đối tác chiến lược toàn diện Việt Nam – Nhật Bản. Đồng thời, Chính phủ Nhật Bản, các cơ quan, tổ chức có liên quan của Nhật Bản tiếp tục phối hợp để tô đậm thêm mối quan hệ bền chặt giữa hai dân tộc, tạo ra môi trường đầu tư thông thoáng và hỗ trợ các doanh nghiệp Nhật Bản đầu tư tại Việt Nam.

“Chúng tôi mong chờ vào sự tiếp tục thành công của doanh nghiệp Nhật Bản, nhà đầu tư Nhật Bản tại Việt Nam, vì sự thành công của các bạn cũng là sự thành công của chúng tôi” Bộ trưởng Hồ Đức Phớc nhấn mạnh.

Tại Hội nghị, Bộ Tài chính đã giới thiệu đến các nhà đầu tư Nhật Bản về sự phát triển của thi trường chứng khoán Việt Nam trong thời gian qua.

Trong năm 2023, mặc dù chịu nhiều thách thức, khó khăn từ bối cảnh kinh tế thế giới và trong nước, với sự hỗ trợ từ nền tảng kinh tế vĩ mô ổn định và sự chỉ đạo, điều hành chủ động, linh hoạt, quyết liệt của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, Bộ Tài chính, cùng sự phối hợp chặc chẽ của bộ, ngành và các đơn vị liên quan; thị trường chứng khoán Việt Nam phục hồi tốt, cấu trúc thị trường ngày càng được hoàn thiện, đạt được nhiều kết quả đạt quan trọng ở nhiều khía cạnh.

Thị trường chứng khoán Việt Nam tiếp tục là điểm sáng thu hút nhà đầu tư tư trong và ngoài nước, là kênh dẫn vốn hiệu quả và quan trọng cho nền kinh tế.

Nâng hạng thị trường chứng khoán Việt Nam từ thị trường cận biên lên thị trường mới nổi là một trong những mục tiêu lớn mà Chính phủ Việt Nam đang hướng tới. Mục tiêu này đã được đưa vào đề án cơ cấu lại thị trường chứng khoán và thị trường bảo hiểm đến năm 2020 và định hướng đến năm 2025, chiến lược phát triển thị trường chứng khoán đến năm 2030. Tại kỳ đánh giá vào tháng 9/2023, FTSE Russel tiếp tục giữ Việt Nam trong danh sách theo dõi nâng hạng từ thị trường cận biên lên thị trường mới nổi thứ cấp và ghi nhận việc tái khẳng định cam kết của các Lãnh đạo cấp cao của các cơ quan quản lý thị trường chứng khoán Việt Nam trong công tác nâng hạng. 

Bộ Tài chính, Uỷ ban Chứng khoán đã triển khai nhiều hoạt động nhằm hợp tác sâu sắc và toàn diện với các đối tác nước ngoài, trao đổi thông tin với các bên liên quan nhằm thu hút vốn đầu tư nước ngoài và tháo gỡ những vướng mặc khi đầu tư vào thị trường chứng khoán Việt Nam.

Bộ trưởng Bộ Tài chính khẳng định sẽ quyết liệt triển khai các giải pháp phát triển thị trường, hoàn thiện khung khổ pháp lý; chuyển đổi số mạnh mẽ trong lĩnh vực chứng khoán; phối hợp với các bộ, ngành liên quan tháo gỡ những khó khăn cho danh nghiệp; tập trung thanh tra, kiểm tra đảm bảo thị trường chứng khoán an toàn, minh bạch; đồng thời, tăng cường hợp tác quốc tế, triển khai các giải pháp thu hút đầu tư gián tiếp nước ngoài, hướng tới nâng hạng thị trường chứng khoán Việt Nam từ thị trường cận biên lên thị trường mới nổi.

Về phía các doanh nghiệp Nhật Bản, ông Takafumi Oue, trưởng văn phòng đại diện công ty chứng khoán Daiwa tại Việt Nam, đã chia sẻ những kinh nghiệm đầu tư vào thị trường chừng khoán Việt Nam. Ông cho biết từ năm 2008, Công ty chứng khoán Daiwa đã ký kết liên minh với Công ty chứng khoán SSI và tham gia nhiều hoạt động mua bán và sáp nhập thành công trên thị trường chứng khoán Việt Nam.

Đại diện Daiwa đánh giá thị trường chứng khoán Việt Nam được các nhà đầu tư Nhật Bản chào đón và khẳng định thời gian tới Daiwa sẽ mở rộng hoạt động tại Việt Nam, tạo cơ hội cho các nhà doanh nghiệp Nhật Bản tham gia đầu tư vào Việt Nam.

Trong phiên đối thoại chính sách tại Hội nghị, các nhà đầu tư Nhật Bản thể hiện sự quan tâm đối với cơ hội đầu tư trên thị trường chứng khoán Việt Nam và có nhiều câu hỏi đối với các chính sách phát triển thị trường chứng khoán, nâng hạng thị trường – thu hút các dòng vốn mới…

Chủ tịch Uỷ ban Chứng khoán Nhà nước Vũ Thị Chân Phương đã trực tiếp trao đổi những giải pháp giải quyết vấn đề còn vướng mắc trong công tác nâng hạng thị trường cũng như chính sách để tăng cường các quy định về công bố thông tin, giao dịch nội gián, nâng cao chất lượng doanh nghiệp niêm yết trên thị trường chứng khoán Việt Nam.

Dù được đánh giá là chưa sôi động trở lại, nhưng thị trường trái phiếu doanh nghiệp đã có dấu hiệu cải thiện, nhà đầu tư có xu hướng chuyển sang trái phiếu của các tổ chức uy tín.

Tín hiệu tích cực

Tại báo cáo kết quả phát hành lô trái phiếu HAHH2328001 phát hành ngày 29/12/2023 và kết thúc ngày 2/2/2024, Công ty cổ phần Vận tải và Xếp dỡ Hải An (HAH) cho biết, khối lượng phát hành thành công là 500 trái phiếu, tương ứng giá trị phát hành 500 tỷ đồng. Lô trái phiếu có sự tham gia 100% là các quỹ đầu tư, gồm Japan South East Asia Finance Fund II L.P. (JSEAFF); Daiwa-SSIAM VietNam Growth Fund III L.P. (DSVGF); VietNam Growth Investment Fund L.P. (VGIF); Công ty TNHH Quản lý Quỹ SSI.

Theo báo cáo phân tích thị trường của Công ty Chứng khoán MB (MBS), hoạt động phát hành trái phiếu doanh nghiệp lũy kế từ đầu năm 2024 đạt tổng giá trị hơn 9.400 tỷ đồng, gấp 3 lần so với cùng kỳ năm 2023, lãi suất bình quân đạt 11,1%, cao hơn so với mức trung bình 8% của năm 2022.

Sắp tới, có 2 đợt phát hành chú ý là Công ty cổ phần Thành Thành Công – Biên Hòa (SBT) sẽ phát hành 500 tỷ đồng trái phiếu và Ngân hàng Bản Việt (BVB) có kế hoạch phát hành trái phiếu riêng lẻ 5.600 tỷ đồng chia thành 6 đợt.

Về hoạt động mua lại, lũy kế từ đầu năm 2024 đến nay, hơn 6.800 tỷ đồng trái phiếu doanh nghiệp đã được mua lại trước hạn, giảm 58% so với cùng kỳ. Ước tính cả năm, sẽ có hơn 279.000 tỷ đồng trái phiếu đáo hạn, trong đó phần lớn là trái phiếu ngành bất động sản với gần 116.000 tỷ đồng, chiếm 41,4%.

Trước đó, năm 2023, sau giai đoạn “khủng hoảng niềm tin với thị trường trái phiếu”, nhờ các giải pháp hỗ trợ của Chính phủ, thị trường trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ đã “hạ cánh mềm”, với giá trị phát hành gần 310.000 tỷ đồng, tăng 22% so với năm 2022. Khối lượng phát hành chủ yếu đến từ các tổ chức tín dụng với mức an toàn cao, nhưng cũng xuất hiện một số doanh nghiệp sản xuất có nhu cầu huy động vốn trung và dài hạn để phục vụ sản xuất – kinh doanh.

Một số giao dịch lớn đáng ghi nhận trong năm 2023 đến từ đợt phát hành 8.680 tỷ đồng của Thaco, hay Công ty Khai thác chế biến khoáng sản Núi Pháo (thuộc Tập đoàn Masan) trị giá 3.600 tỷ đồng. Tính đến cuối năm 2023, quy mô thị trường trái phiếu doanh nghiệp đạt 11,8% GDP và chiếm 9,4% tổng dư nợ tín dụng của cả nền kinh tế.

Hoạt động phát hành đã cải thiện mạnh trong nửa cuối năm 2023, hơn 2/3 giá trị phát hành cả năm được thực hiện trong giai đoạn này. Niềm tin của nhà đầu tư đã dần trở lại kể từ khi Nghị định 08/2023/NĐ-CP được ban hành cho phép doanh nghiệp giãn, hoãn nợ trái phiếu và hoán đổi trái phiếu thành tài sản khác.

“Đốm sáng” đến từ nhà đầu tư tổ chức

Ông Nguyễn Quang Thuân, Tổng giám đốc FiinRatings cho biết, nhiều doanh nghiệp trong các ngành như hạ tầng, cấp nước, điện rác, xử lý rác thải hay logistics, hàng tiêu dùng và sản xuất có kế hoạch phát hành trái phiếu trong năm 2024. FiinRatings đang tham gia xếp hạng tín nhiệm hoặc đánh giá tín dụng một số lô trái phiếu có kỳ hạn lên tới 15 và thậm chí 20 năm – đây được xem là điểm nhấn để kỳ vọng và khẳng định tầm quan trọng của kênh huy động trái phiếu trong những năm tiếp theo.

Trong một hội thảo mới đây, bà Bùi Hoàng Minh, Trưởng phòng Phân tích và Tư vấn đầu tư, Khối Khách hàng cá nhân, Công ty Chứng khoán HSC chia sẻ, các nhà đầu tư tổ chức trong nước, các quỹ đầu tư nội và tự doanh được dự báo gia tăng giải ngân vào các cơ hội đầu tư mới. Đặc biệt, nhóm các công ty bảo hiểm, công ty tài chính thường đầu tư chủ đạo vào kênh trái phiếu chính phủ có lợi suất giảm đi trong môi trường lãi suất thấp.

Môi trường lãi suất thấp là nhân tố chính giúp nhu cầu đầu tư trái phiếu doanh nghiệp bắt đầu cải thiện hơn. Theo chuyên gia Công ty Chứng khoán SSI, sự phục hồi ban đầu đến phần nhiều từ nhà đầu tư tổ chức, với tiêu chí các doanh nghiệp phát hành phải có sự minh bạch thông tin và triển vọng về dòng tiền trả nợ rõ ràng. Tính pháp lý của tài sản đảm bảo cũng là yếu tố được xem xét cẩn trọng khi các nhà đầu tư tổ chức muốn rót tiền vào thị trường trái phiếu. Đối với các nhà đầu tư cá nhân, sự phục hồi sẽ ở mức thận trọng hơn khi đây là những người chịu ảnh hưởng mạnh nhất sau cú sốc vào cuối năm 2022.

Thị trường trái phiếu doanh nghiệp vẫn là kênh huy động vốn quan trọng của doanh nghiệp và nền kinh tế với dư địa phát triển (quy mô thị trường dự kiến đạt 20% và 25% GDP lần lượt vào năm 2025 và năm 2030 so với mức 12% hiện tại). Không thể phủ nhận, trái phiếu doanh nghiệp đã và đang là kênh huy động vốn dài hạn tốt cho doanh nghiệp và là kênh đầu tư hấp dẫn đối với nhà đầu tư, đặc biệt trong bối cảnh lãi suất huy động ở mức thấp dự báo kéo dài đến giữa năm 2024, nhu cầu giải ngân vẫn tương đối lớn.

Thời gian gần đây, áp lực nợ xấu, trái phiếu đến hạn năm 2024 khiến nhà đầu tư thận trọng trong ngắn hạn. Tuy nhiên, về dài hạn, thị trường trái phiếu doanh nghiệp ngày càng minh bạch và phát triển bền vững hơn sau khi có những thay đổi về quy định pháp lý, đem lại những tín hiệu tích cực cho các nhà đầu tư trong và ngoài nước.

Sau nhiều thay đổi của thị trường, các nhà đầu tư có những kinh nghiệm nhất định và có xu hướng chuyển dịch về các đợt phát hành trái phiếu có chất lượng tốt. Các tổ chức phát hành đáp ứng được các yếu tố minh bạch về cung cấp thông tin luôn được ưu tiên lựa chọn với việc đáp ứng yếu tố tiếp cận đầy đủ thông tin về tình hình tài chính, hoạt động kinh doanh để giúp nhà đầu tư đánh giá chính xác hơn về khả năng trả nợ và rủi ro của doanh nghiệp.

Để thị trường trái phiếu doanh nghiệp sôi động trở lại, yếu tố lớn nhất vẫn là sự minh bạch của thị trường và cơ chế hỗ trợ nhà đầu tư trong trường hợp trái phiếu chậm trả gốc hoặc tổ chức phát hành gặp vấn đề. Đối với các công ty chứng khoán, có thể phải yêu cầu thêm điều khoản về tuân thủ đạo đức và trách nhiệm khi công ty chứng khoán đó là tổ chức tư vấn phát hành, đồng thời là tổ chức phân phối trái phiếu.